Turystyczny szlak historyczny w gminie Długosiodło to propozycja wycieczki połączonej z lekcją historii. Malownicze widoki, zachwycająca przyroda i aktywność na świeżym powietrzu, to dodatkowe zalety wędrówki 38- kilometrową trasą. Liczne miejsca odpoczynku, rozległe lasy, dość dobrej jakości drogi gruntowe, wolne od samochodów drogi asfaltowe tworzą łatwą, interesującą trasę, doskonałą na rodzinny wypad rowerowy. Szlak przebiega przez pola bitew i miejsca spoczynku bohaterów powstań i wojen, które przetoczyły się przez tereny gminy Długosiodło na przestrzeni wieków. Na początku i końcu trasy są tablice z mapą, która prezentuje przebieg szlaku i informuje o miejscach historycznych. Został oznakowany jednolitymi znakami, które zapewniają bezpieczną i spokojną wędrówkę.
Trasa rozpoczyna się przy Dębie "Wieszatielu", niemym świadku wydarzeń styczniowych. Rośnie pośród sosnowego lasu w pobliżu miejscowości Sieczychy. Według przekazów miejscowej ludności Rosjanie wieszali na nim uczestników powstania listopadowego i styczniowego. Dojdziemy do niego po dwóch kilometrach, udając się z Sieczych traktem, zwanym dawniej furmańską drogą. Dąb ma około 300 lat.
Dąb Wieszatiel rosnący w pobliżu miejscowości Sieczychy
Dalej prowadzi do pamiątkowej tablicy i pomnika w centrum wioski Sieczychy, poświęconym Tadeuszowi Zawadzkiemu "Zośka". Bohater "Kamieni na szaniec" zginął tu w nocy z 20 na 21 sierpnia 1943 roku, biorąc udział w ataku warszawskich Grup Szturmowych „Szarych Szeregów" na strażnicę niemiecką w Sieczychach.
Pamiątkowy pomnik w centrum wioski Sieczychy poświęcony Tadeuszowi Zawadzkiemu "Zośka"
Pamiątkowa tablica i pomnik w centrum wioski Sieczychy poświęcony Tadeuszowi Zawadzkiemu "Zośka"
Kolejnym przystankiem, po pokonaniu 4,5 - kilometra jest Przetycz Włościańska. Tu znajduje się powstańcza kapliczka i tablica informująca o zwycięskim starciu oddziałów powstańczych z wojskiem carskim pod Przetyczą, 28 lutego 1863 r. Dalej trzeba pokonać 4 - kilometrową trasę do Długosiodła , gdzie są dwa pomniki T. Kościuszki.
Powstańcza kapliczka i tablica w Przetyczy Włościańskiej
W centralnym punkcie Długosiodła, na cokole z piaskowca, posadowiona jest postać Tadeusza Kościuszki na koniu, ze wzniesioną szablą w prawym ręku. Pod końskimi kopytami są płaskorzeźby, przedstawiające walki podczas insurekcji 1794 roku.
200 metrów dalej, kierując się w stronę kościoła, stoi pomnik z popiersiem Tadeusza Kościuszki i napisem „W setną rocznicę skonu Tadeusza Kościuszki - Rodacy", odsłonięty w roku 1917 przy ul. Królowej Jadwigi.
Pomnik Tadeusza Kościuszki w centralnym punkcie Długosiodła
Pomnik z popiersiem Tadeusza Kościuszki w Długosiodle
Dalej kierujemy się na ulicę Tadeusza Kościuszki. Tam, za parkanem kościoła, w pobliżu wejścia do parku usytuowany jest pomnik "PAMIĘCI CAŁEJ ŻYDOWSKIEJ LUDNOŚCI DŁUGOSIODŁA - 1000 DOROSŁYCH I DZIECI WYGNANYCH PRZEZ NIEMCÓW 5 PAŹDZIERNIKA 1939 R. I ZAMORDOWANYCH NA BIAŁORUSI W LATACH 1940-1942". Monument usytuowany jest przy wejściu do parku przy ul. T. Kościuszki.
Pomnik "PAMIĘCI CAŁEJ ŻYDOWSKIEJ LUDNOŚCI DŁUGOSIODŁA - 1000 DOROSŁYCH I DZIECI WYGNANYCH PRZEZ NIEMCÓW 5 PAŹDZIERNIKA 1939 R. I ZAMORDOWANYCH NA BIAŁORUSI W LATACH 1940-1942"
Szlak biegnie przez park, w którym znajduje się tablica, upamiętniająca zasługi rodaków, broniących wolności i suwerenności Ojczyzny w Wojnie Polsko - Bolszewickiej. Obok stanęła tablica informacyjna, która prezentuje opis bitwy pod Długosiodłem w 1920 roku.
Tablica upamiętniająca zasługi rodaków broniących wolności i suwerenności Ojczyzny w Wojnie Polsko - Bolszewickiej
Kolejny przystanek jest przy szkole w Długosiodle, gdzie usytuowana jest tablica pamiątkowa, upamiętniająca męczeńską śmierć mieszkańców gminy. 29 lutego 1944 roku Niemcy przeprowadzili pacyfikację Długosiodła i okolicznych wsi. W czasie tej terrorystycznej akcji na plac przy szkole spędzono około 300 osób. Większość z nich torturowano podczas bestialskich przesłuchań. Zastrzelono i zakatowano na śmierć 21 osób. Na pamiątkę wydarzeń mieszkańcy gminy ufundowali przy szkole tablicę upamiętniającą tragiczne wydarzenia.
Tablica pamiątkowa przy szkole w Długosiodle
Stąd 6 - kilometrową trasą udajemy się do miejscowości Małaszek, gdzie jest tablica pamiątkowa - w hołdzie zamordowanym przez hitlerowców 31 sierpnia 1944 r. mieszkańcom Małaszka i okolic - mieszkańcy gminy Długosiodło. W odwecie za partyzanckie ataki i poniesione straty w Bitwie pod Pecynką, wojska niemieckie dokonały wielu zbrodni na ludności cywilnej. Ostrze zmasowanej akcji ludobójczej skierowano przeciwko mieszkańcom gminy Długosiodło oraz licznej rzeszy uciekinierów szukających w lasach schronienia przed działaniami frontowymi. Podczas egzekucji w Małaszku, rozstrzelano co najmniej 30 osób ludności cywilnej.
Tablica pamiątkowa w hołdzie zamordowanym przez hitlerowców 31 sierpnia 1944 r. mieszkańcom Małaszka i okolic
Z Małaszka leśnymi duktami o długości 5 km udajemy się do Pecynki, gdzie wznosi się pomnik partyzantów 3 batalionu 13 Pułku Piechoty Armii Krajowej poległych w bitwie pod Pecynką 31 sierpnia 1944 r . Wcześniej była to zbiorowa mogiła, w miejscu dużego klombu tuż przy bramie wjazdowej na teren spalonej podczas walk leśniczówki. W walce zginęło 60 partyzantów.
Pomnik partyzantów 3 batalionu 13 Pułku Piechoty Armii Krajowej poległych w bitwie pod Pecynką
Dalej szlak wiedzie do Lipniaku-Majoratu, gdzie miała miejsce największa zbrodnia ludobójstwa wsi polskiej w czasie II wojny światowej. Trzeba pokonać odległość 6 km. Tu znajduje się pomnik wzniesiony "W hołdzie zamordowanym 2.IX.1944 r. 400 mieszkańcom okolic, ofiarom hitlerowskiego barbarzyństwa". Za cokołem stoi 16 kamiennych krzyży z tabliczkami o treści: "nieznane ofiary terroru hitlerowskiego". Na podstawie ekshumacji przeprowadzonych w okresie powojennym ustalono, że 2 września 1944 roku w Lipniaku - Majoracie zostało zamordowanych 448 osób. Historykom udało się zidentyfikować nazwiska 129 ofiar, w tym 15 mężczyzn, 59 kobiet oraz 55 dzieci i nieletnich poniżej 18. roku życia. Ich nazwiska widnieją na kamiennych tablicach usytuowanych za krzyżami.
Pomnik w hołdzie zamordowanym 2.IX.1944 r. 448 mieszkańcom wsi Lipniak-Majorat i okolic
Ostatnim przystankiem historycznym, oddalonym o 2,5 km od Lipniaku-Majoratu, jest uroczysko Bykowce. Tu, pośród sosnowego lasu, wznosi się krzyż pamiątkowy, postawiony w hołdzie powstańcom styczniowym poległym w Bitwie pod Łączką 23 maja 1863 roku. Forma krzyża nawiązuje do tradycji ludowej obróbki drewna Puszczy Białej oraz oryginalnego krzyża powstańczego. Skromna ornamentyka oraz ryngraf z orłem powstańców styczniowych i data wybuchu Powstania Styczniowego oddają intencję oraz godnie upamiętniają trud zrywu niepodległościowego. Przy krzyżu znajduje się tablica opisująca historię wydarzeń z 1863 roku.
Krzyż pamiątkowy postawiony w hołdzie powstańcom styczniowym poległym w Bitwie pod Łączką 23 maja 1863 roku
Szlak kończy się na parkingu w Długosiodle, przy cmentarzu parafialnym, 6 km od uroczyska Bykowce.
Zadanie publiczne Tropami historii – wytyczenie i oznakowanie szlaku do miejsc historycznych w Gminie Długosiodło
dofinansowane ze środków z budżetu Województwa Mazowieckiego